Amatonormativiti 101
Written by the AUREA Team
Romantik ilişkilerin arkadaşlıklardan öncelik verildiğini hiç fark ettiniz mi? Birisi başkalarına “sadece arkadaş” veya “arkadaşlığın ötesi” olduklarını söylediğini hiç gördünüz mü? Bekarlığın “şimdilik” anlamına geldiğini ve “ah yazık sana” tepkiyle karşılaştığını gördünüz mü? Ne kadar sık birisinin “ben bu ilişkide mutlu değilim ama yinede kalacağım” dediğini duydunuz? Kaç kere “vergi avantajı için evlenelim” şakasını duydunuz? Fark Ettiniz ki bir karakterle ilişkiyi max etmek için onlarla flört etmek gerekiyor? Poliamorinin derin şüphe ile, tiksinti yle, ve endişeyle bahsedildiğini duydunuz mu? Belirlenmiş ilgilerine ve o anki durumuna rağmen anneniz ve babanız hala birisini görüyor musun diye soruyorlar mı? Ünlüler aziz veya canavar olabileceklerini kime ne, onun yerine ünlüler kiminle birlikte veya değil hakkında konuşabilirken? Romantik sevgi hissetmemek bazı doktorları ruh sağlığınız için inanılmaz endişe ettiğini fark ettiniz mi? O “sen eşcinselsin ve arkadaşımda eşcinsel, birbiriniz için mükemmel olursunuz!” lafı duydunuz mı? İlk birisiyle tanışınca ne kadar çabuk “bir eşin var mı” diye soruyorlar?
Bu amatonormativiti
Akademik Elizabeth Brake bu kelimeyi icat etti, Evliliği Küçültmek kitabını bir beklentinin yükün altında yaşadığını fark edince yazdı.
Amatonormativiti ana, seçkin, romantik bir ilişki insanlar için normal olduğunu ve evrensel olarak paylaşılan bir hedefin varsayımı.
BEKLENİLEN NEDİR?
Her ne istediğini iste ve kim olduğunu ol, amatonormativiti herkes için zararlı. Özel, her şeyden daha önemli romantik ilişki istiyorsanız bile, amatonormativiti bunun belli bir şekilde olması lazım diyor. En geç 30larında olması gerekiyor, evlilik(ve çocuklar) bekleniliyor, ve sonsuza kadar dayanacak. Ayrılık ve çiftler danışması aklı uygun bir karar ve iletişimin usulü yerine kötü olarak düşünülüyor.
Batı medeniyetinde insanların sadece o tarz(romantik ve tek biriyle) ilişki olması yeterli değil, aynı anda o ilişkinin hatasız olması lazım. Ve beklentiden değişik bir şey isteyen kişiler bunun için cezalandırılacak. İnsanlar seni sorgulayacaklar, belki istediğini bilmiyorsun diyecekler ve “lütfen başka herkes gibi yaşa” diyecekler.
Norma uymayınca destek sistemin tehdit edilecek. Aile ve arkadaşlar sen evlenemeyince sinirli olabilirler ve yasal sistemi daha çok ayrımcılık yapar. Eşi olan kişiler devletten veya işten daha çok yarar alıyorlar. Bütün bu hayatın bölgeleri senin evleneceğini farzediyor.
Amatonormativitinin çoğu heteronormativiyle, cisnormativityle, ve mononormativitiyle el ele gidiyor. Yani ilişkin öbür cinsiyetle olacak, sen veya eşin trans olmayacaksınız, ve “o özel kişi” ile ilişkin olacak. Amatonormativiti iddia ediyor ki romantik ilişkilerde eylemliliğin yok. Amatonormativiti kuir romantik oryantasyonun/çekimine veya kadın/erkek olmayan cinsiyetine alışabilirken, alışırken çok kibar olmayacak. Hala evlenmen gerekiyor, sonsuza kadar evli kalman gerekiyor, ve bu seni herkes için olabildiğin kadar hoş olmanı zorluyor.
KİM MUTLU OLMAK GEREKİYOR?
Amatonormativiti kötüleri, hataları, ve çekişme anları unutmamızı istiyor. Normalara uymuyorsan problem sende ve daha zor çalışman gerekiyor. Ya flört etmeye başla, ya yuva kur, ya da romantik ilişkini olduğu gibi kabul et. Ayrılanlar başarısız olarak görünüyor, sebep ne olsa bile. Çiftler danışmasındaysan, ayrılma ilerde bekliyor, yani ilişkiniz başarısız olmaya başlıyor.
İstediğin hakkında konuşmak Amatonormativiti tarafından caydırılıyor. Farzlar ediyor ve ilişkilerin zaman çizgilerini kuruyor. Eşinle ileriden istediğiniz şeyler hakkında dürüst bir konuşmanın yerine, hazır olmadığın için bir evlenme teklifiyle bulunabilirsin, ve evet demen bekleniyor, çünkü herkes bağlı olmak ister, değil mi? “Süpriz! Hayatını benimle yaşa? Evet demeni bekliyorum çünkü baya uzun bir zamandır birlikteyiz.” Zamanın geçişi, bu arada, baya göreceli. “Uzun bir zaman” bazıları için bir yıl bile olabilir.
Birinin normatif ilişkisiz mutlu olmasının imkansız olması yayılmış bir fikir. “İlişki atın üstüne geri çıkmak” ve “denizde birçok balık var” deyimler çok yaygın. Ergenlerin ilişkileri olması bekleniyor ve bekar oldukları için alay ediliyorlar. Bu zamanlarda, bir mucize sayesinde, hayali işini çalışıyorsan, evin varsa, sevgili ailen ve belki evcil hayvanın varsa, bütün bu şeyler yeterli değil kendi başınayken. Mutlu olmak için romantik eşe ihtiyacın var.
AMATONORMATİVİTİ VE ARO’LAR
Amatonormativiti her kişiden aynı şeyi istiyor. Aromantikler beklenilen şeyleri reddeden en çok yapan grup, ama Aromantik olmayan kişilerle aynı baskıları ve beklentileri paylaşıyoruz. Kimliklerimiz amatonormativitinin problemlerine gözlerimizi açabilir, kendimiz incelemeye zorluyor. Bu rahatlık olabilir, çünkü hayattan ne istediğimizi daha iyi bilebiliriz, ama bu kolay demek değildir. Bu problemleri halletmek her zaman bir zorluktur.
Bizim gruptan kaç tanemiz Aromantik olarak ortaya çıkmıyorlar ama başka LGBTQ+ kimliklerin arkasında veya heteronormatif farzların arkasında gizleniyorlar çünkü romantizmi masadan tamamen kaldırmak genellikle dayanıklılıkla karşılaşılıyor?
Aromantikler ve Aseksüeller “Ben ilişki/seks istemiyorum” demesine insanların “kimsenin umrunda değil senin istememen” demesi amatonormatif beklentilerle ilgili bir susturma yöntemi olmanın bir olası var. Normlara uyumayacaksan en azından sessiz olacaksan bundan.
Başkalarına gidip bu fikri vermek istemezsin, değil mi?
NE YAPILACAK?
Amatonormativiti her batı medeniyeti kişinin aklında sağ selamet duruyor. Hayatın bu kadar içkin bir şeyle mücadele etmek için hem toplumsal değişmeler hem de iç gözlem gerekiyor.
Başlangıç noktası için en iyi yer kendin: hayattan ne istediğini ve neden istediğini düşün. İstediğin şeyler herkese istemem lazım söylenilen şeyler mi? Öyleyse tam nasıl istediklerini canlandırmak istiyorsun? Romantik eşinle(veya eşlerinle) konuş ve onların istediklerini ve beklentilerini de öğren. “Normal” şeyleri istemiyorsan, ne istediğini bulmaya çalış. Hayat amaçların ve hayattan beklentilerin baskıcı amatonormatif fikirler üzerinden basınç yapmadığı zaman nasıl görünüyor?
Aromantik ve poliamori konularında ve ilişki anarşi konusunda kendini bilgilendirmek yardımcı olabilir. Ama dikkat et ki, bazı poliamori topluluklar genel amatonormatiflere karşı olduğuna rağmen, telafi etmek için bazı poliamori topluluklar başkalarına daha da çok baskı yaptırabilirler. Amatomormativitiden tamamen özgür olan ender bir yer.
Elizabeth Brake bize hatırlatıyor ki amatonormativitinin etrafındaki ayıplının çoğu kurumsal olarak geliyor, özellikle evlilikten. Hem yasalar hem de ahlaklar insanları eşli ilişkilere zorlamak için tasarlandı. Evliliğin verdiği yasal korunmalara eşit yok. Evliliğin verdiği mali ve sosyal avantajları eşsizdir. Yasal olarak evlilikler ilişkilerin zirvesi olarak görülüyorken, insanların buna sosyal olarak inananmamaları için lüzumu yok. Eşcinsel evlilik birkaç medeniyeti ülkelerde yasallaştırılınca, birçok kişi “iyi iş yaptık” deyip ilgileri bitti. Bu amatonormativiti. Siyasi olarak her zaman yapılacak iş vardır.
“Amato”, bir Latin kökü, “sevgili” demektir. Amatonormativiti bize ne derse desin, bizim “sevgili” bulduğumuz şeyler sosyal beklentilere bağlı olmadığını ve kesinlikle önemli olduğunu hatırlamak önemli.
Daha çok okumalar [İngilizce]: